Trong quá trình sinh nở, có những trường hợp cần đến sự can thiệp của các phương pháp giúp sanh bằng dụng cụ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé. Việc hiểu rõ về quá trình này sẽ giúp các sản phụ và gia đình cảm thấy an tâm và có sự chuẩn bị tốt hơn.
1. Định Nghĩa
“Giúp sanh bằng dụng cụ” là một phương pháp can thiệp trong giai đoạn chuyển dạ bằng cách sử dụng các dụng cụ y tế như “forceps (kẹp sản khoa)” hoặc “vacuum (máy hút chân không)”. Mục tiêu chính là hỗ trợ bác sĩ trong việc giúp bé ra khỏi âm đạo khi mẹ không thể tự rặn hoặc gặp khó khăn trong quá trình sanh thường.
Dụng cụ forceps là một loại kẹp có hai phần giống như muỗng, được dùng để ôm đầu em bé và giúp kéo bé ra ngoài. Vacuum là một máy hút có đầu gắn một chén nhựa hoặc kim loại lên đầu bé để tạo lực hút hỗ trợ kéo bé ra ngoài.
Hình minh họa
.jpg)
2. Chỉ định
Phụ nữ mang thai cần biết rằng việc giúp sanh bằng dụng cụ thường chỉ xảy ra khi có những triệu chứng hoặc tình trạng cần can thiệp, bao gồm:
- Chuyển dạ chậm tiến triển: Khi quá trình rặn kéo dài, nhưng sản phụ không thể đẩy em bé ra ngoài.
- Mệt mỏi cực độ của mẹ: Khi mẹ kiệt sức và không còn đủ sức để rặn sanh.
- Các vấn đề sức khỏe của bé: Nhịp tim của em bé có dấu hiệu bất thường, cho thấy bé có thể gặp khó khăn trong quá trình sanh nở.
- Cần giảm thời gian rặn sanh: Khi cần nhanh chóng hoàn tất cuộc sanh vì lý do y tế của mẹ: Sản phụ có bệnh lý làm giới hạn khả năng rặn sinh như bệnh tim, tiền sản giật, tăng áp lực nội sọ …
3. Nguyên nhân
Có nhiều lý do dẫn đến việc cần giúp sanh bằng dụng cụ, bao gồm:
- Thiếu lực rặn sanh từ mẹ: Mẹ mệt mỏi, kiệt sức hoặc có các bệnh lý như suy tim, tiền sản giật.
- Cơn co tử cung yếu: Các cơn co tử cung không đủ mạnh để đẩy bé xuống.
- Ngôi thai không thuận: Bé không nằm ở vị trí tối ưu để sinh qua đường âm đạo (ví dụ, đầu bé không quay xuống đúng hướng).
4. Chẩn đoán
Chẩn đoán việc cần can thiệp bằng dụng cụ được thực hiện bởi bác sĩ sản khoa trong quá trình theo dõi chuyển dạ. Khi nhận thấy sản phụ gặp khó khăn trong việc sanh nở, bác sĩ sẽ quyết định xem có nên sử dụng dụng cụ hay không. Quyết định này dựa trên nhiều yếu tố như:
- Tình trạng sức khỏe của mẹ và bé.
- Tiến triển của quá trình sanh.
- Vị trí và kích thước của em bé.
Trong quá trình chẩn đoán, bác sĩ có thể sử dụng các biện pháp theo dõi nhịp tim thai nhi, đánh giá cơn co tử cung và khám âm đạo để kiểm tra tình trạng của bé.
5. Điều trị
Khi quyết định giúp sanh bằng dụng cụ, bác sĩ sẽ lựa chọn giữa forceps hoặc vacuum tùy thuộc vào tình trạng cụ thể. Quy trình diễn ra như sau:
- Gây tê: Mẹ sẽ được gây tê vùng chậu hoặc gây tê ngoài màng cứng để giảm đau.
- Sử dụng dụng cụ: Bác sĩ đặt kẹp forceps hoặc chén hút của vacuum lên đầu bé một cách cẩn thận.
- Kéo bé ra Khi mẹ rặn, bác sĩ sẽ đồng thời kéo nhẹ nhàng để giúp bé ra ngoài.
Nếu giúp sanh bằng dụng cụ không thành công, hoặc có dấu hiệu nguy hiểm, bác sĩ có thể chuyển sang phương pháp mổ lấy thai (C-section).
6. Biến chứng
Mặc dù giúp sanh bằng dụng cụ thường an toàn, nhưng vẫn có những nguy cơ biến chứng, bao gồm:
- Đối với mẹ:
- Nguy cơ rách âm đạo tầng sinh môn độ 3 - 4: rách sâu tới cơ vòng hậu môn, thành trực tràng.
- (Tỷ lệ 1/100 phụ nữ sanh thường)
- (Tỷ lệ 4/100 sanh Ventouse)
- (Tỷ lệ 8 – 12/100 sanh Forceps)
- Tiểu không kiểm soát: Không thường gặp với tỷ lệ 30/100 phụ nữ sau sinh, hay gặp trong sinh giúp. Bạn sẽ được hướng dẫn tập vật lý trị liệu tại chỗ như các bài tập sàn chậu.
- Són phân: Xảy ra sau sanh, đặc biệt trong những trường hợp có rách tầng sinh môn độ 3-4 Ước tính khoảng 13 – 27% trường hợp són phân.
- Gia tăng nguy cơ phù nề nhiễm trùng vết may tâng sinh môn trong gia đoạn hậu sản.
- Đối với bé:
- Dấu vết trên đầu bé bởi chén ventouse, thường biến mất sau 48h.
- Bướu huyết thanh: tỷ lệ 1-12/100 trẻ, thường mất theo thời gian. Nó có thể gây tăng tình trạng vàng da trong những ngày đầu sau sinh, nhưng hiếm khi gây ra những vấn đề khác.
- Những dấu vết trên mặt trẻ do cành Forceps sẽ biến mất sau 48h.
- Những vết cắt nhỏ trên mặt hoặc trên da đầu bé – có thể gặp 1/10 bé sinh giúp và sẽ lành nhanh chóng sau đó.
7. Phòng ngừa
Mặc dù không phải lúc nào cũng có thể ngăn ngừa việc cần giúp sanh bằng dụng cụ, nhưng có một số biện pháp giúp giảm nguy cơ này:
- Chăm sóc thai kỳ tốt: Thường xuyên khám thai để theo dõi sức khỏe mẹ và bé.
- Chuẩn bị cho quá trình sanh: Tham gia các lớp học tiền sản để học cách rặn sanh hiệu quả.
- Giữ thể lực tốt: Tập thể dục nhẹ nhàng và dinh dưỡng cân đối giúp mẹ có sức khỏe tốt để rặn sanh.
- Theo dõi chặt chẽ trong quá trình chuyển dạ: Bác sĩ sẽ theo dõi sát sao quá trình chuyển dạ để can thiệp kịp thời khi cần.
Nếu bạn hoặc người thân đang chuẩn bị sinh em bé, việc hiểu rõ về các phương pháp can thiệp giúp sanh là rất quan trọng. Nó không chỉ giúp giảm bớt lo lắng mà còn giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn cùng với bác sĩ trong quá trình sinh nở.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Assisted vaginal delivery. (n.d.). ACOG. https://www.acog.org/womens-health/faqs/assisted-vaginal-delivery.
2. Assisted vaginal birth (ventouse or forceps) | RCOG. (n.d.). RCOG. https://www.rcog.org.uk/for-the-public/browse-our-patient-information/assisted-vaginal-birth-ventouse-or-forceps/
Bài viết khác
- Giải mã 10 câu hỏi thường gặp về răng miệng khi mang thai (19-06-2025)
- Thai phụ mắc bệnh răng miệng: Tiềm ẩn nguy cơ sinh non, trẻ kém phát triển (19-06-2025)
- Đăng ký trực tiếp theo số thứ tự tại bệnh viện (07-11-2022)
- Khám đặt hẹn - Khám chuyên gia (07-11-2022)
- Thông báo về việc áp dụng giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh vào ngày thứ 7 và chủ nhật (TB 3577 5/6/2025) (05-06-2025)